Projecten zijn unieke ondernemingen, en dus per definitie verschillend. Maar is dat wel zo? In wetenschappelijke literatuur gaan ze daar wel van uit. Diverse onderzoeken proberen verschillen te vinden, tussen verschillende soorten projecten en culturen, en vinden die ook. Het lijkt ook logisch, een ICT-project in de zorg is anders dan een bouwproject in de polder. Andere voorschriften, andere cultuur, ander type. Om maar niet te spreken over budget en doorlooptijd. In mijn lange ervaring als projectleider heb ik daar nooit aan getwijfeld. Totdat ik mij ging verdiepen in het opleiden van projectleiders. 

Leerboeken, trainingen en zelfs het certificeren van projectleiders zijn over het algemeen universeel. Natuurlijk kun je titels vinden als ‘projectmanagement in de zorg’ en ‘projectmanagement in een non-profit organisatie’. Het overgrote deel is echter universeel, zoals 98% van het commerciële trainingsaanbod. De richtlijnen voor PMI en IPMA – certificaten zijn wereldwijd. De bestverkochte leerboeken voor het hoger onderwijs zijn universeel. Dat rijmt niet met het algemene idee dat projecten verschillend zijn. Verschillende projecten is verschillende projectleiders. Hoe kan dat dan hetzelfde getraind en gecertificeerd worden?

Ik ben geïnteresseerd hoe we onze studenten goed moeten voorbereiden op een (eerste) project. Wat moeten we junior projectleiders leren en is dat voor al onze opleidingen hetzelfde? Een eerste onderzoek leverde veel kritiek op eerder onderzoek op, maar helaas geen antwoord. Projectleider competenties zijn zo verschillend dat er geen eenduidig beeld uit komt. Wel leggen de projectleiders over het algemeen de prioriteiten hetzelfde. De ervaren projectleiders uit mijn onderzoek kiezen redelijk gelijkwaardig welke processen het belangrijkst zijn. Een tweede onderzoek, naar de prioriteiten van junior projectleiders, laat zien dat er wel wat nuance verschillen zijn. Maar die zijn erg beperkt. 

Nu zal ik als onderzoeker niet snel zeggen dat ik het ultieme antwoord heb gevonden. Niet alle typen projecten zijn grotendeels gelijkwaardig, één type wijkt redelijk af van de andere onderzochte types. Ook tussen contexten – werk je als projectleider voor de zorgsector of voor een commerciële instelling – zijn er lichte verschillen. De overeenkomsten zijn alleen veel sterker. Projecten zijn helemaal niet zo verschillend als gedacht. 

©2020, Steven Nijhuis (Steven is onderzoeker, projectleider en docent bij de Hogeschool Utrecht. Hij is bestuurslid bij IPMA Nederland voor onderwijs en onderzoek. Zijn promotieonderzoek gaat over het leren van projectmanagement in opleidingen die maar weinig ruimte hebben om aandacht aan projectmanagement te geven. Hij kan bereikt worden via LinkedIn.)